Huis voor Klokkenluiders voorstander van regels voor anoniem melden, maar onder duidelijke voorwaarden
Het Huis voor klokkenluiders juicht het toe dat het mogelijk wordt om anoniem een vermoeden van een misstand bij werkgevers te melden. Wel vindt het Huis dat een aantal voorwaarden moet worden gesteld aan de meldprocedure, de eisen waaraan de functionaris die met anonieme meldingen aan de slag gaat moet voldoen en de manier waarop eventueel toch contact met de melder kan plaats vinden. Bovendien, vindt het Huis, moet in de regelgeving rekening worden gehouden met de verschillen in mogelijkheden tussen grote en kleine organisaties.
Het Huis voor Klokkenluiders reageert hiermee op het conceptvoorstel van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over de verplichtstelling van de mogelijkheid om anoniem te melden in interne meldregelingen van werkgevers. “Anonimiteit kan drempelverlagend werken om je vinger te durven opsteken als iets echt niet door beugel kan”, zegt Wilbert Tomesen, voorzitter Huis voor Klokkenluiders. “En een grotere meldingsbereidheid leidt ertoe dat meer misstanden aan het licht komen. Dus dat is een goede ontwikkeling. Maar de meldingen moeten vervolgens wel opgepakt en onderzocht kunnen worden en daarvoor is vaak toch een vorm van contact met de melder essentieel.”
Meldprocedure
Het Huis mist in het voorstel, een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB), een duidelijke omschrijving van hoe iemand anoniem kan melden en aan welke eisen de melding moet voldoen. Om een melding te kunnen bevestigen, oppakken en onderzoeken is een goed omschreven en onderbouwde melding nodig. Dat kan ook gelden voor informatie over betrokkenen bij een melding. Het Huis pleit daarom voor het gebruik van digitale systemen die het mogelijk maken contact te hebben met de anonieme melder.
Meer eisen onafhankelijk functionaris
Verder adviseert het Huis dat er meer eisen moeten worden gesteld aan de onafhankelijke functionaris bij wie een vermoeden van een misstand anoniem kan worden gemeld. Mag dat bijvoorbeeld een persoon van buiten de organisatie zijn? Hoe kan die functionaris de melding anoniem houden? Zijn er functies binnen de organisatie die de functionaris niet (meer) kan vervullen, omdat hij anonieme meldingen behandelt? De AMvB schrijft enkel voor dat zo’n functionaris ‘deskundig en ervaren’ moet zijn.
Ook vindt het Huis dat de arbeidsrechtelijke bescherming van de man of vrouw die verantwoordelijk is voor de behandeling van anonieme meldingen, cruciaal is. Net zoals een OR-lid of een Functionaris Gegevensbescherming, verdient die functionaris bijzondere bescherming en zou de functionaris vanwege de wijze waarop hij of zij de functie uitoefent niet ontslagen moeten kunnen worden.
Verschillen tussen grote en kleine organisaties
Het Huis vindt het belangrijk dat rekening wordt gehouden met de verschillen tussen grote en kleine organisaties, zoals budgetten en mankracht. In een kleinere organisatie is een anonieme melder mogelijk makkelijker te herleiden. Om in kaart te brengen wat voor organisaties nodig en mogelijk is aan interne anonieme meldregelingen, adviseert het Huis dit te inventariseren op grootte van organisaties. In plaats van een uniforme werkwijze voor alle werkgevers, kunnen er onderscheidenlijke anonieme meldprocedures komen.