Het is niet de menselijke impuls om naar de afwijkende mening te luisteren. Veermanlezing Huis voor Klokkenluiders in het teken van groepsdynamiek
Op vrijdag 21 juni, in aanloop naar International Whistleblower Day, organiseerde het Huis voor Klokkenluiders de jaarlijkse Veermanlezing. Antropoloog Jitske Kramer ging daarbij in op de werking van groepsdynamiek en afwijkende opvattingen, zoals die van een klokkenluider.
Handelen in relaties
Hoe zijn wij samen? Hoe gaan we om met verschillen? Hoe werkt groepsdynamiek en waar liggen de grenzen van de groep? Ruim honderd genodigden luisterden in de Haagse Studio Pulchri naar het betoog van corporate antropoloog Jitske Kramer. “Mensen fungeren in ‘tribes’ en handelen in relaties, die weer samenhangen met wederzijdse loyaliteiten”, aldus Kramer. “Het is dan ook niet de menselijke impuls om naar mensen met afwijkende opvattingen luisteren”. Kramer schuwde daarbij het gedachte-experiment niet. Door de zaal naar eigen loyaliteitsgevoelens in bepaalde situaties te vragen, bleek dat ook de toehoorders voor dilemma’s kwamen te staan die van veel meer factoren afhankelijk zijn dan alleen norm versus loyaliteit.
Handelen in de praktijk
Anneke Westerlaken, voorzitter van Actiz, de branchevereniging voor werkgevers
in de Verpleeg- en Thuiszorg, reflecteerde op de lezing. Met Jitske Kramer ging zij in gesprek over problemen die zich voordoen op de werkvloer in de zorg en de dilemma’s die daarbij spelen. Welke groepsdynamieken treden op of spelen een rol? Hoe kunnen medewerkers veilig melden? En hoe ga je daar als werkgever mee om? Volgens Jitske Kramer zijn er twee vragen die in groepsverbanden altijd gesteld moeten worden om andere opvattingen mee te nemen: “‘Heeft iemand een ander idee?’ en ‘Wie herkent zich daarin?’”. Marlies de Vries, universitair hoofddocent Risk and Control aan de Nyenrode Universiteit en lid van de Maatschappelijke Adviesraad van het Huis voor Klokkenluiders, leidde het gesprek. Cabaretier Dolf Jansen zorgde voor een passende afsluiting en zette iedereen weer op zijn plaats.
Veermanlezing
De Veermanlezing is een jaarlijks evenement van het Huis voor Klokkenluiders, dat in het teken staat van het veilig kunnen melden van maatschappelijke misstanden op het werk. Naamgever Frits Veerman deed in jaren ’70 en ’80 melding van bedrijfsspionage, die uiteindelijk tot een internationaal atoomschandaal leidde. Pas in juli 2020, ruim 40 jaar na zijn melding die destijds leidde tot zijn ontslag en waarvan de nadelige gevolgen hem de rest van zijn leven zouden achtervolgen, kreeg Frits Veerman erkenning, doordat het Huis in een onderzoeksrapport vaststelde dat hij door zijn optreden als klokkenluider was benadeeld.
