Huis voor Klokkenluiders roept organisaties op hun meldregeling te controleren
Nog veel organisaties blijken in hun meldregeling het Huis voor Klokkenluiders als enig extern meldpunt te vermelden. Dat blijkt uit contact met zowel melders, die het Huis om advies vragen, als met organisaties die het Huis met vragen over de meldregeling benaderen. Het is belangrijk dat een melder bij de juiste instantie komt om een melding te kunnen laten oppakken of onderzoeken. Het Huis roept daarom organisaties op hun meldregeling te controleren en zo nodig aan te passen.
Negen aangewezen autoriteiten
Met de invoering van de Wet bescherming klokkenluiders twee jaar geleden, zijn er naast het Huis nog acht autoriteiten aangewezen als extern meldpunt. Daarvoor waren melders verplicht om eerst intern bij hun eigen werkgever te melden. Maar direct extern kunnen melden, kan drempelverlagend werken. Bijvoorbeeld wanneer een leidinggevende betrokken is bij een vermoede misstand. Afhankelijk van waar de misstand over gaat, kan de melder extern terecht bij de autoriteit die daarvoor is aangewezen. Gaat de misstand bijvoorbeeld over verkeerde omgang met persoonsgegevens, dan is de Autoriteit Persoonsgegevens daarvoor aangewezen. Gaat de misstand over verkeerde handelingen in de zorg, dan kan men bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd terecht.
Voor advies over bij welke autoriteit iemand een externe melding kan doen, kan iedereen die wil melden terecht bij de afdeling Advies van het Huis.
Onderzoek naar de misstand of benadeling
De aangewezen autoriteiten ACM, AFM, ANVS, AP, DNB, IGJ, NVWA en de NZA kunnen naar aanleiding van de melding een onderzoek starten naar de vermoede misstand. Pas als er geen andere autoriteit is aangewezen op het terrein van de misstand, kan het Huis voor Klokkenluiders eventueel onderzoek doen naar de vermoede misstand. Wanneer het om een benadelingsonderzoek gaat (melders mogen volgens de wet geen nadeel ondervinden door het doen van een melding) dan is het Huis de enige externe autoriteit die dit onderzoekt.
Omdat melders geen spoorzoekers mogen worden, heeft het Huis in 2024 het initiatief genomen om een samenwerkingsprotocol op te stellen met de andere acht autoriteiten. Zo proberen de aangesloten organisaties klokkenluidersmeldingen op een eenduidige manier op te volgen en melders (indien nodig) snel naar de juiste instantie door te verwijzen. Het Huis heeft binnen dit netwerk van autoriteiten een coördinerende, informerende en rapporterende rol. In 2024 heeft het Huis voor het eerst namens alle autoriteiten over mogelijke inbreuken op EU-wetgeving gerapporteerd aan de Europese Commissie. In 2025 zal het Huis dit aanvullen met alle klokkenluidersmeldingen die de autoriteiten ontvangen hebben, zodat er een beeld ontstaat van de werking van externe meldkanalen in Nederland.
Verplichte meldregeling
Alle organisaties met meer dan 50 werknemers zijn verplicht een meldregeling te hebben, zodat werknemers een vermoeden van een misstand kunnen melden. Voor sommige beleidsterreinen, zoals de financiële sector geldt die verplichting al voor minder dan 50 werknemers. De brochure ‘Integriteit in de praktijk – de meldregeling’ van het Huis kan organisaties helpen bij het opstellen of aanpassen van hun meldregeling.