Nieuwsbrief Huis voor Klokkenluiders

Op 24 januari 2023 heeft ook de Eerste Kamer ingestemd met het wetsvoorstel dat de implementatie regelt van de EU-klokkenluidersrichtlijn. Hiermee vervangt de Wet bescherming klokkenluiders de huidige Wet Huis voor klokkenluiders uit 2016.

De Tweede Kamer bracht nog wel een aantal wijzigingen aan in het aanvankelijke wetsvoorstel. Zo kunnen melders ook anoniem melden bij hun werkgever en mogen meldingen alleen met uitdrukkelijke toestemming van de melder naar andere instanties worden doorgezet. Het benadelingsverbod wordt verder uitgebreid naar rechtspersonen die een melder bijstaan. Het Huis voor Klokkenluiders krijgt bovendien de mogelijkheid om in de toekomt sancties op te leggen, een uitdrukkelijke wens van het Huis zelf.

Daarnaast nam de Tweede Kamer nog een aantal moties aan. Vooruitlopend op de instelling van een fonds voor juridische en psychosociale ondersteuning van klokkenluiders wil de Kamer nog voor de zomer van het kabinet horen hoe de financiering van dat fonds eruit komt te zien. Ook wil de Kamer dat de evaluatie van de lopende pilots voor psychosociale en juridische ondersteuning van melders tussentijds plaatsvindt, in plaats van aan het einde van de looptijd van twee jaar. Tot slot wil de Kamer dat het kabinet voortvarend aan de slag gaat met een vereenvoudiging van de nu aangenomen wet en dat het de Kamer informeert over de vorderingen daarin. Lees meer informatie over het wetsvoorstel.

Corruptie ondermijnt eerlijk zakendoen. Toch kun je er ongewild mee geconfronteerd worden. Op 18 januari lanceerde het ministerie van Buitenlandse Zaken daarom de campagne ‘Eerlijk zakendoen, zonder corruptie’. Ook het Huis voor Klokkenluiders doet mee aan de campagne.

Wat doe je als je in het buitenland bijvoorbeeld wordt gevraagd steekpenningen te betalen? Hoe zorg je dat je medewerkers weten hoe te handelen in zulke situaties? Elk bedrijf kan betrokken raken bij corruptie en dit kan ook onbewust gebeuren.

Wil je weten wat je als ondernemer kunt doen om corruptie te voorkomen? Dan geeft de brochure 'Eerlijk zakendoen, zonder corruptie' niet alleen meer informatie, maar ook tips en tools om corruptie tegen te gaan. Lees de brochure en bekijk het voorlichtingsfilmpje hier.

Op uitnodiging van het Tsjechische ministerie van Justitie gaf het Huis voor Klokkenluiders op dinsdag 17 januari in Praag een presentatie over het Huis en het melden van misstanden in Nederland.

Nederland is het eerste land binnen de EU waar klokkenluiders voor zowel advies en onderzoek bij één organisatie terecht kunnen. Daarnaast kunnen werkgevers er te rade gaan over integriteitsvraagstukken, zoals het bevorderen van een integer werkklimaat waarbinnen veilig kan worden gemeld. Die combinatie maakt het voor gelijksoortige Europese instanties interessant om naar Nederlandse praktijkervaringen te kijken. Met name het belang van preventie neemt daarin een belangrijke plek in.

Tijdens de presentatie is ook aandacht besteed aan het belang van nauwere Europese samenwerking op het gebied van klokkenluiden. Enerzijds om van elkaar te leren, anderzijds om samen op te trekken met het oog op eensluidende klokkenluiderswetgeving binnen Europa.

Klokkenluiders, tipgevers of toeval brengen veel vaker misstanden aan het licht dan de controlerend accountant. Onderzoeksdata tonen aan dat controlerend accountants zelden de ontdekker van fraude zijn.

Zo blijkt uit het meest recente rapport van de Association of Certified Fraud Examiners (ACFE) dat 42% van fraudes aan het licht komt door tips. Een goede tweede is de interne controle met 16%, terwijl de controlerend accountant met 4% slechts op de achtste plaats is terug te vinden.

De Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA) vindt dan ook dat er een belangrijke rol voor accountants is weggelegd bij de opsporing van fraude. In de maatschappelijke management letter “Scherp op fraude” vroeg de beroepsorganisatie hier dan ook meer aandacht voor. Bij het opstellen daarvan heeft de NBA behalve praktijkbeoefenaren ook het Huis voor Klokkenluiders betrokken. Lees meer over de maatschappelijke managementletter.

De wijze waarop een agentschap van de rijksoverheid een vertrekregeling toepaste, heeft geleid tot een misstand met een maatschappelijk belang. Het agentschap is onzorgvuldig en niet rechtmatig omgegaan met overheidsgeld. Dat staat in een onderzoeksrapport van het Huis voor Klokkenluiders dat op 8 december is gepubliceerd.

De vertrekregeling betreft de zogenaamde ‘remplaçantenregeling’. Deze houdt in dat werknemers een premie krijgen als zij vrijwillig vertrekken bij een
Rijksoverheidsorganisatie. Voorwaarde hierbij is dat met zo’n vertrek herplaatsing van een andere werknemer wordt gerealiseerd of dat een formatieplaats wordt opgeheven. De remplaçantenregeling was opgenomen in het Algemeen Rijksambtenarenreglement (ARAR). Het agentschap paste de vertrekregeling in 2014 en 2015 toe naar aanleiding van een fusie in 2012, die vroeg om interne veranderingen in werkwijzen en cultuur. 

In een brief aan de Tweede Kamer liet minister Adema van LNV inmiddels weten de aanbeveling van het Huis voor Klokkenluiders op te volgen.

Op dinsdag 6 december organiseerde het Huis voor Klokkenluiders het Webinar “Melden anno 2022: nog steeds een riskant avontuur”. Het Webinar draaide om de vraag of misstanden sowieso wel veilig gemeld kunnen worden en wat daarbij komt kijken.

Tijdens het webinar ging dagvoorzitter Roos Abelman in gesprek met adviseurs, onderzoekers en preventiedeskundigen van het Huis voor Klokkenluiders. Vanuit de verschillende expertises werd het melden van misstanden besproken. Via de chat kon ook het publiek vragen stellen. Is het bijvoorbeeld verstandiger om met meerdere collega’s te melden of niet? Hoe gaat een onderzoek in zijn werk? En hoe zorgen we ervoor dat ook kleinere organisaties hun meldbeleid op orde hebben?

Tijdens het webinar werd niet ingegaan op individuele meldzaken, maar schetsten de medewerkers van het Huis wel een beeld van de patronen die zij zien en hoe je kunt zorgen voor een goed verlopend meldproces. Bekijk het webinar hier terug.

We zoeken een adviseur die van onmisbare waarde wil zijn voor melders die bij ons aan de bel trekken.

Jij bent verantwoordelijk voor het informeren, adviseren én doorverwijzen van individuele (potentiële) melders binnen de publieke en private sector. Hiervoor onderhoud je contacten met deze (potentiële) melders en adviseer je hen op een onafhankelijke en onpartijdige manier over het melden van een vermoede misstand of inbreuk op Unierecht. Bekijk hier de volledige vacaturetekst.