Ik vermoed een misstand

Ik vermoed een misstand - hoe verder?

1. Advies vragen in een paar stappen

   1. Wanneer is er sprake van een misstand?

      Een misstand is onder te verdelen in twee categorieën, namelijk een inbreuk op een verordening of richtlijn van de Europese Unie en maatschappelijke misstand. Hieronder wordt het verschil uitgelegd.

      Wanneer is eer sprake van een inbreuk op het Unierecht? 

      De situatie die u wilt aankaarten moet gaan om een inbreuk op het Unierecht. Unierecht is vastgelegd in een Europese verordening of richtlijn. Een inbreuk op het Unierecht is een handeling of nalatigheid die onrechtmatig is of het doel ondermijnt en schadelijk is voor het algemeen belang. Er wordt dan niet afzonderlijk getoetst of het maatschappelijk belang bij die inbreuk aan de orde is. Het is niet altijd meteen duidelijk of u met Unierecht te maken heeft. Het gaat om de volgende onderwerpen: 

      • overheidsopdrachten;
      • financiële diensten, producten en markten, voorkoming van witwassen van geld en terrorismefinanciering;
      • productveiligheid en productconformiteit;
      • veiligheid van het vervoer;
      • bescherming van het milieu;
      • stralingsbescherming en nucleaire veiligheid;
      • veiligheid van levensmiddelen en diervoerders, diergezondheid en dierenwelzijn;
      • volksgezondheid;
      • consumentenbescherming;
      • bescherming van de persoonlijke levenssfeer en persoonsgegevens, en beveiliging van netwerk- en informatiesystemen;
      • inbreuken waardoor de financiële belangen van de Unie als bedoeld in artikel 325 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie worden geschaad;
      • inbreuken in verband met de interne markt (als bedoeld in artikel 26, tweede lid, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie). 

      Als u wilt weten of een kwestie een inbreuk op het Unierecht is, kunt u dat bij de afdeling Advies navragen.

      Wanneer is er sprake van een maatschappelijke misstand? 

      Van een maatschappelijke misstand spreek je als er iets mis is op het werk dat ernstige gevolgen heeft. Om een situatie als maatschappelijke misstand aan te merken in de zin van de Wet bescherming klokkenluiders, moet de kwestie (handeling of nalatigheid) niet enkel persoonlijke belangen raken. Dus het moet niet gaan om een individueel geschil. Bij een maatschappelijke misstand is meestal sprake van oftewel een patroon of structureel karakter. Of de (eenmalige) handeling of nalatigheid is ernstig of omvangrijk. Meestal gaat een maatschappelijke misstand dus meerdere mensen aan, komt de situatie regelmatig voor of duurt die enige tijd en kan het – of heeft het – ernstige gevolgen. 

      Ook moet er sprake zijn van een of meer van de volgende kenmerken:

      •    er is sprake van overtreding van de wet of op grond van een wettelijke voorschrift
            opgestelde interne regels vastgesteld door de werkgever;
      •    er is gevaar voor de volksgezondheid;
      •    er is gevaar voor de veiligheid van personen;
      •    er is gevaar voor de aantasting van het milieu;
      •    er is gevaar voor het goed functioneren van de
            organisatie als gevolg van onbehoorlijk handelen of
            nalaten.

      In al deze gevallen moet het maatschappelijk belang in het geding zijn.

   2. Op of door uw werk?

      Het Huis voor Klokkenluiders kan helpen bij het aankaarten van een misstand op het werk. Er moet dan wel sprake zijn van een werkrelatie tussen u en de organisatie waar de situatie zich voordoet.
      
      Er is sprake van een werkrelatie als u:
      
      •    in dienst bent (of bent geweest) bij de organisatie waar
            de situatie zich voordoet;
      •    of daar bijvoorbeeld als zzp'er, uitzendkracht, stagiair of
            vrijwilliger werkt of heeft gewerkt;
      •    of als u daar sollicitant bent (of bent geweest);
      •    of via uw eigen werk direct te maken heeft (of heeft
            gehad) met de organisatie waar de situatie zich
            voordoet, bijvoorbeeld aannemers en hun personeel of
            leveranciers.
      
      Ook als u een aandeelhouder of een lid van de raad van commissarissen bent dan kan het Huis voor Klokkenluiders u helpen bij het aankaarten van een misstand.
      
      Het is belangrijk dat u de situatie niet alleen 'van horen zeggen' kent. Een vermoeden van een misstand moet gebaseerd zijn op ‘redelijke gronden’. Dit betekent dat u zelf dingen gezien of meegemaakt moet hebben, en bijvoorbeeld stukken (papieren, e-mails, foto's of andere bewijzen) kunt tonen waarop u uw vermoeden baseert.
      
      Bent u een collega, vertrouwenspersoon of familielid van de melder en kunt u slachtoffer worden van benadeling in een werkgerelateerde context? Dan kunt u ook bij het Huis voor Klokkenluiders terecht voor advies.

   3. Wanneer kunt u níet bij ons terecht?

      Hoe vervelend een situatie ook kan zijn, niet alles is een maatschappelijke misstand. In de volgende voorbeelden is geen sprake van een misstand:

      U heeft alleen een persoonlijk geschil met uw werkgever;

      •    de leiding neemt een besluit binnen uw werk waar u het niet mee eens bent;
      •    er is wél sprake van een mogelijke misstand, maar dat staat los van uw werk.
            U bent bijvoorbeeld klant, patiënt, leerling, student, of bewoner..

      Als u twijfelt of u voor dienstverlening in aanmerking komt, kunt u contact opnemen met de afdeling Advies.

   4. Wat doen onze adviseurs?

      De adviseurs van het Huis voor Klokkenluiders kunnen u adviseren over het doen van een melding. Zij vertellen u welke vervolgstappen u het beste kunt zetten, hoe de wet u bescherming biedt na het doen van een melding, maar ook welke risico's er kunnen zijn. Daarnaast kunnen de adviseurs ook advies geven bij het indienen van een verzoek tot onderzoek door het Huis voor Klokkenluiders.
      
      De adviseurs geven wel advies, maar zijn niet uw belangenbehartiger. Daarvoor kunnen zij u verwijzen naar andere instanties. Het contact tussen u en de adviseur is strikt vertrouwelijk. Het advies en alles wat er verder wordt besproken wordt niet gedeeld met derden, tenzij u daar zelf schriftelijk toestemming voor geeft.

      Wanneer u langere tijd met een vervelende situatie geconfronteerd wordt waar u geen raad mee weet, of u ondervindt nadelen van het aankaarten van een mogelijke misstand, kan dat een zware wissel trekken op uw dagelijks leven. De adviseurs bieden daarom ook een luisterend oor. U staat er dus niet meer alleen voor. 

      Het kan voorkomen dat u psychische klachten ondervindt van de situatie. In dat geval kunt u dat ook met de adviseur delen. De adviseur kan u de weg wijzen naar psychosociale hulp als u daar behoefte aan heeft. In overleg met de adviseur kunnen we u desgewenst in contact brengen met professionele hulpverlening op dit gebied. Het Huis voor Klokkenluiders werkt daarbij samen met een betrouwbare partnerorganisatie. 

      Deze organisatie biedt psychosociale ondersteuning aan melders voorafgaand, tijdens, en na afloop van een meldtraject over een vermoede misstand. De adviseurs van de afdeling Advies van het Huis lichten u graag toe wat de organisatie u aan psychosociale ondersteuning zou kunnen bieden. De dienstverlening is kosteloos voor melders. De doorverwijzing gebeurt in overleg met uw adviseur van het Huis. Het blijft uiteraard aan uzelf of u er gebruik van wenst te maken. Onderdeel van de dienstverlening kan ook lotgenotencontact zijn. U kunt dan deelnemen aan een online (afgeschermd en besloten) groep van melders. Bij voldoende animo kan er ook fysiek lotgenotencontact voor melders georganiseerd worden.
       

   5. Hoe gaat het doen van een melding?

      Wij raden u aan om al vóór het doen van de melding bij de werkgever (interne melding) of bevoegde autoriteit contact met ons op te nemen.

      Misstand

      Wij raden u over het algemeen aan om een misstand eerst intern te melden. Zo wordt de organisatie eerst zelf in de gelegenheid gesteld om de melding op te pakken. Eerst intern melden binnen de eigen organisatie is echter niet verplicht. 
      
      Voor iedere organisatie met meer dan 50 werknemers geldt sinds 1 juli 2016 de wettelijke plicht om een interne meldregeling (of klokkenluidersregeling) te hebben. Daarin kunt u lezen bij wie u de interne melding moet doen en hoe uw werkgever daarmee verder gaat. Meestal is de interne meldregeling terug te vinden op de website of het intranet van uw organisatie. De organisatie is verplicht uw melding vertrouwelijk te behandelen. Organisaties in de financiële sector met minder dan 50 werknemers, moeten ook per 18 februari 2023 een intern meldkanaal inrichten.

      Het extern melden van een misstand kan ook direct bij de daarvoor aangewezen toezichthouder of de desbetreffende bevoegde autoriteit. Als er geen (andere) autoriteit bevoegd is dan kunt u de misstand melden bij het Huis voor Klokkenluiders.

      Weet u niet welke autoriteit bevoegd is? Neem dan contact op met de afdeling Advies van het Huis voor Klokkenluiders. Ook als u een misstand meldt bij een andere bevoegde autoriteit kunt u bij de afdeling Advies van het Huis terecht voor advies.

   6. Hoe gaat het verder?

      Dat verschilt per situatie. Als de misstand op uw werk na een interne melding serieus wordt onderzocht en goed wordt aangepakt, dan is de misstand opgelost. Zo niet, dan kunt u overwegen om een externe melding te doen. Bijvoorbeeld bij de bevoegde autoriteit of toezichthouder of een andere instantie. Bijv. bij de politie als er iets strafbaars aan de hand is. Ook hier kunnen de adviseurs van het Huis u bij helpen. Het zoeken van de publiciteit raden wij in het algemeen af. U loopt dan namelijk het risico dat u aangesproken wordt door de organisatie dat u uw geheimhoudingsplicht schendt.